Κυρίες και κύριοι,
φίλες και φίλοι,
αγαπητοί συνεργάτες.
Θα ήθελα να αρχίσω με μια παρατήρηση μεθοδολογικού, θα έλεγα, χαρακτήρα, την οποία θεωρώ απολύτως αναγκαία όταν προσεγγίζουμε ζητήματα τόσο σοβαρά και σύνθετα, όσα αυτά που συγκροτούν το θέμα της σημερινής εκδήλωσης: Καμία απάντηση δεν μπορούμε να διατυπώσουμε τουλάχιστον απάντηση λογικά συνεπή, λειτουργική και χρήσιμη για τη συμβίωσή μας εν κοινωνία-, αν προηγουμένως δεν έχουμε προσδιορίσει και περιγράψει με σαφήνεια το ερώτημα, στο οποίο καλούμαστε να απαντήσουμε.
Μοιάζει αυτονόητο, αλλά δεν είναι. Έννοιες όπως αυτές που σήμερα συζητούμε, πολύ συχνά συρρικνώνονται, αλλοιώνονται ή και απαξιώνονται πλήρως στην καθημερινή πράξη. Με αποτέλεσμα, η απάντηση στα προβλήματα που αυτές θέτουν, να προϋποθέτει αναγκαστικά τον επαναπροσδιορισμό τους. Η έννοια της ασφάλειας, για παράδειγμα, που διατρέχει το τετράπτυχο της συζήτησής μας: Πώς θα σχεδιάσουμε μέτρα για την ενίσχυσή της, αν δεν αποκαταστήσουμε προηγουμένως το περιεχόμενό της, που είναι δεδομένα πιο περιεκτικό απ’ ό,τι συνήθως υπονοεί η χρήση του όρου;
Διότι η ασφάλεια είναι η βασικότερη, ίσως, προϋπόθεση για την ομαλή και δημιουργική ζωή, τόσο στο επίπεδο του ατόμου όσο και σε εκείνο της κοινότητας. Δεν νοείται ανθρώπινη κοινωνία χωρίς στοιχειώδες αίσθημα ασφάλειας, αναγκαίο για να υπάρχουν και να διατηρούνται οι σχέσεις μεταξύ των προσώπων. Χωρίς ασφάλεια, δεν νοείται ύπαρξη και άσκηση δικαιωμάτων. Ο άνθρωπος που κινδυνεύει ή νομίζει ότι κινδυνεύει, έχει λιγότερες επιλογές και, επομένως, ένα περιορισμένο πεδίο άσκησης της ελευθερίας του. Η ίδια η αρχή του κράτους δικαίου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την έννοια της ασφάλειας. Της ασφάλειας δικαίου, που επιτρέπει την προβλεψιμότητα των συνεπειών που έχουν οι πράξεις ή οι παραλείψεις των ανθρώπων.
Αν αυτά ισχύουν -και επιτρέψτε μου να πιστεύω ακράδαντα ότι ισχύουν-, τότε το αίσθημα ασφάλειας που τόσο έντονα αποζητούμε, δεν είναι μονοσήμαντο. Συνδέεται, λιγότερο ή περισσότερο, με όλες τις παραμέτρους της ζωής του ατόμου και της κοινωνίας. Και το αίσθημα ανασφάλειας, αντίστοιχα, αυτό που τόσο έντονα βιώνεται σε ορισμένες περιοχές της πόλης, δεν οφείλεται σε έναν και μόνο λόγο. Είναι μάλλον η συνισταμένη πολλών παραγόντων, που αθροίζουν σωρευτικά τις συνέπειές τους. Η απομόνωση ενός μόνον από αυτούς, η συρρίκνωση του προβλήματος σε μία και μόνη πλευρά του, δεν είναι απλώς αντιπαραγωγική. Απαξιώνει την ίδια την έννοια της ασφάλειας, εις βάρος, και αυτή τη φορά, των πλέον αδυνάμων.
Πόσο ασφαλής, για παράδειγμα, μπορεί να αισθάνεται ο πολίτης σε συνθήκες εργασιακής, οικονομικής και κοινωνικής ανασφάλειας; Η κρίση αποσαθρώνει όλες τις βεβαιότητες του βίου των ανθρώπων, υπονομεύει τους υλικούς όρους της ύπαρξής τους, απομειώνει τις προσδοκίες τους για το μέλλον. Ακόμη και το αστικό περιβάλλον όπως σταδιακά έχει εξελιχθεί-για να αναφερθώ ειδικότερα στην πραγματικότητα της Αθήνας-, παράγει φόβους και αβεβαιότητες: Πόσο ασφαλής μπορεί να αισθάνεται ο πολίτης, όταν διασχίζει την αστική έρημο που έχει διαμορφωθεί σε ορισμένα σημεία της πόλης;
Επιμένω στο γενικότερο αυτό πλαίσιο, όχι για να περιορίσω το πεδίο δράσης της δημοτικής αρχής, να οριοθετήσω αρμοδιότητες ή να μεταθέσω ευθύνες. Επιμένω για έναν πολύ απλό λόγο: Αντιμετωπίζουμε σκληρά και σύνθετα προβλήματα, που όλα δείχνουν ότι θα μας συνοδεύουν και στο ορατό μέλλον. Ενδεχομένως, δε, ακόμη πιο σκληρά και σύνθετα απ’ ό,τι σήμερα. Η κοινωνία δοκιμάζεται δεινά, η ανεργία διογκώνεται, η ανέχεια επεκτείνεται, σωρεύονται εντάσεις. Είναι, επομένως, πολύ σημαντικό να έχουμε σαφή αντίληψη για την υφή των προβλημάτων, απαραίτητη προϋπόθεση για να διαμορφώσουμε λύσεις αποτελεσματικές. Με την ευρύτερη δυνατή ενεργοποίηση, τη συστράτευση και τη συμβολή όλων -κρατικών υπηρεσιών, τοπικών αρχών, οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, των ίδιων των πολιτών.
Αυτό είναι το πλαίσιο όπου η δημοτική μας αρχή αντιμετώπισε αυτούς τους μήνες τα προβλήματα που συζητούμε σήμερα. Με θετικές παρεμβάσεις, σε περισσότερα επίπεδα και με έναν κοινό, σταθερό στόχο: Να κάνουμε ασφαλέστερο τον δημόσιο χώρο, να αναζωογονήσουμε το κέντρο και τις υποβαθμισμένες γειτονιές, να αποκαταστήσουμε και να ενισχύσουμε την κοινωνική συνοχή. Με σεβασμό στη νομιμότητα, με επιμονή στην αμοιβαιότητα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, με αίσθημα ευθύνης απέναντι στο γενικό συμφέρον της πόλης και στις ιδιαίτερες ανάγκες των πιο ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού της.
Η Αθήνα έχει ανάγκη από μια συνεπή και σταθερή αντιεγκληματική πολιτική. Δεν είναι ο Δήμος που θα την ασκήσει, είναι αυτός όμως που την διεκδικεί. Ταυτόχρονα, στο πλαίσιο των δικών του αρμοδιοτήτων, συμβάλλει στην αντιμετώπιση της παραβατικότητας σε συγκεκριμένους τομείς όπως το παραεμπόριο, και ιδίως η κεντρική διακίνηση των προϊόντων του. Συμβάλλει, επίσης, στην ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών με τη βελτίωση της καθαριότητας, την αύξηση του φωτισμού και την πιλοτική λειτουργία του νέου θεσμού του δημοτικού αστυνομικού της γειτονιάς.
Η Αθήνα, η Ελλάδα, έχει ανάγκη από μια σύγχρονη, συνεκτική και αποτελεσματική μεταναστευτική πολιτική. Είναι η διαχρονική απουσία της που έχει οδηγήσει στη σημερινή κατάσταση: Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι, χωρίς πόρους ζωής, χωρίς κατάλυμα και χωρίς πρόνοια για την ατομική τους υγιεινή και τη δημόσια υγεία, να λιμνάζουν στους δρόμους και τις πλατείες της πόλης. Με ανησυχία διάβασα πρόσφατα τη δήλωση ηγετικού στελέχους της Frontex, σύμφωνα με την οποία τα κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι απρόθυμα να μετάσχουν σε επιχειρήσεις στα ελληνοτουρκικά σύνορα, μετά την αποτυχία της ελληνικής κυβέρνησης να χωροθετήσει έγκαιρα τα νέα κέντρα πρώτης υποδοχής.
Τον περασμένο Μάιο, οι αποφάσεις του τότε υπουργικού συμβουλίου για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του αθηναϊκού κέντρου, περιελάμβαναν συγκεκριμένα μέτρα για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών. Ο Δήμος επιμένει στην ανάγκη υλοποίησής τους. Ταυτόχρονα, με το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών που έχει συγκροτήσει, συμβάλλει στην ομαλότερη ενσωμάτωση των νόμιμων μεταναστών στη ζωή της πόλης. Σε συνεργασία επίσης με το υπουργείο Υγείας και το ΚΕΕΛΠΝΟ, συμβάλλει στην ανακούφιση του κέντρου και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, με ιατρικούς ελέγχους, εμβολιασμούς και δράσεις δημόσιας υγείας, που αφορούν τόσο τους μετανάστες με ή χωρίς χαρτιά, όσο και άλλες ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού.
Η Αθήνα έχει ανάγκη από σύγχρονες και αποτελεσματικές κοινωνικές υπηρεσίες, προκειμένου να περιθάλψει και να επανεντάξει κοινωνικά, ομάδες που συναποτελούν σήμερα το φαινόμενο που διεθνώς περιγράφεται ως «μητροπολιτική οδύνη». Αναφέρομαι στους άστεγους, τους ψυχικά ασθενείς, τους χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών. Ο Δήμος υποστήριξε σταθερά την πολιτική του ΟΚΑΝΑ και του υπουργείου Υγείας, που ήδη αποδίδει τους πρώτους καρπούς παρά τις ατυχείς και αδικαιολόγητες αντιδράσεις που αντιμετώπισε: Οι δύο μονάδες του ΟΚΑΝΑ στο κέντρο της Αθήνας έκλεισαν και νέες μονάδες υποκατάστασης δημιουργήθηκαν και λειτουργούν στα δημόσια νοσοκομεία.
Πριν από ένδεκα μήνες, στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, είχα υποστηρίξει την ιδέα ότι «ασφαλής πόλη είναι η ζωντανή πόλη».Ένδεκα μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της νέας δημοτικής αρχής, είμαι ακόμη ισχυρότερα πεπεισμένος ότι, ναι, έτσι είναι. Το αίσθημα ασφάλειας στην πόλη δεν θα αποκατασταθεί, αν, παράλληλα με την καταστολή του εγκλήματος, την αντιμετώπιση των φαινομένων εξαθλίωσης, την ανάπτυξη της πρόνοιας και της φροντίδας για τους ασθενέστερους, εμείς οι ίδιοι δεν επιστρέψουμε στην πόλη. Αν, ιδίως οι νεότεροι, δεν έρθουν στο κέντρο και στις προβληματικές σήμερα γειτονιές για να περπατήσουν, να ψυχαγωγηθούν, να ψωνίσουν, να κατοικήσουν.
Αυτήν ακριβώς την «επιστροφή στην πόλη υπηρετεί η προσπάθεια για διατήρηση και επανάχρηση του αναξιοποίητου κτηριακού αποθέματος, με πρώτο βήμα την επικείμενη λειτουργία του πρώην ξενοδοχείου Mirage ως ξενώνα για νέους και φοιτητές. Αυτό υπηρετούν, επίσης, ο σχεδιασμός και η ενθάρρυνση δράσεων πολιτισμού στον δημόσιο χώρο, ακόμη και στα πιο δύσκολα σημεία της πόλης, στην πλατεία Θεάτρου και τον περιβάλλοντα χώρο του αρχαιολογικού μουσείου. Και θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό το γεγονός ότι στην προσπάθεια αυτή συμβάλλουν και συχνά συνεργάζονται οι πολιτιστικοί φορείς του Δήμου, δημόσιοι φορείς πολιτισμού, αλλά και ιδιωτικές πρωτοβουλίες, όπως συμβαίνει αυτές τις μέρες με τη διοργάνωση της τρίτης Μπιενάλε της Αθήνας.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας και πιστεύω ότι η συζήτηση που θα ακολουθήσει, θα βοηθήσει να εμβαθύνουμε περισσότερο στα ζητήματα αυτά.
