Ομιλία δημάρχου Αθηναίων κ. Γιώργου Καμίνη στο συνέδριο “SMART AND SUSTAINABLE CITIES”, που πραγματοποιήθηκε στην ΟΤΕΑcademy στο Μαρούσι, την Πέμπτη 18 Ιουλίου 2013.
Με μεγάλη μου χαρά βρίσκομαι εδώ και θα ήθελα να ευχαριστήσω τους διοργανωτές για την πρόσκλησή τους να συμμετέχω στις εργασίες αυτού του Συνεδρίου, με ένα θέμα που αφορά στην πεμπτουσία της μεγαλύτερης πρόκλησης και συνάμα, ανάγκης, που αντιμετωπίζουν σήμερα οι πόλεις και τα αστικά κέντρα. Λέγεται ότι το μέλλον ανήκει στις πόλεις, τα μεγάλα αστικά κέντρα που διαρκώς επεκτείνονται.
Ο ΟΟΣΑ μάλιστα εκτιμά ότι το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει σε αστικές περιοχές, μέχρι το έτος 2050. Η UNESCO προβλέπει ότι, μέχρι το 2015, θα υπάρχουν 26 μεγαλουπόλεις (πόλεις με περισσότερα από 10 εκατομμύρια άτομα), με περισσότερο από το 10% του πληθυσμού που ζει στον κόσμο να διαμένει σε αυτές τις πόλεις.
Για να είναι όμως βιώσιμες, οι μητροπόλεις αυτές που τείνουν να μοιάζουν όλο και περισσότερο με αυτόνομες πολιτείες, απαιτείται στρατηγική και ανάπτυξη, κοινωνική συνοχή, αξιοποίηση των δυνατοτήτων, και επιπλέον - ρεαλιστικές προοπτικές και όραμα. Με άλλα λόγια, αυτό που ξεχωρίζει μια πόλη από την άλλη, είναι το εάν μπορεί να διαχειριστεί το αναπτυξιακό δυναμικό της με αποτελεσματικό και βιώσιμο τρόπο.
Καλή η θεωρία, θα μπορούσε κάποιος να αντιτάξει. Στην πράξη, όμως, τι γίνεται; Πώς γίνεται εφικτή η δύσκολη σύνθεση και αντιμετώπιση αντίρροπων τάσεων και ζητουμένων, με τα οποία μας φέρνουν αντιμέτωπους, κρίσιμες και δύσκολες συγκυρίες, όπως η διευρυμένη κρίση που αντιμετωπίσαμε στο Δήμο Αθηναίων από την αρχή της θητείας μας; Γεγονός αναμενόμενο, καθώς η Αθήνα, ως πρωτεύουσα και μάλιστα πολυπληθής, συνόψιζε σε υπέρτατο βαθμό, όλες τις όψεις της δραματικής κρίσης που βίωνε η Ελλάδα.
Γενικότερα, πάντως, κυρίες και κύριοι, η ποιότητα της ανάπτυξης την οποία οι πόλεις μπορούν να επιτύχουν, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αντιμετώπιση των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών θεμάτων, με τρόπο συνεκτικό και ενεργό. Επιπλέον, πρέπει να συνδυάζεται με στρατηγικές τοποθετήσεις, οι οποίες επιτυγχάνονται μέσω της έξυπνης εξειδίκευσης.
Στην περίπτωση της Αθήνας, η πόλη χρειαζόταν ολοκληρωμένες λύσεις και διττή στρατηγική. Είχε ανάγκη από ένα μεγάλο σχέδιο για την ανασυγκρότηση και την προοπτική της για το μέλλον, ωστόσο, για να μπουν όλα αυτά σε τροχιά υλοποίησης, έπρεπε η παρούσα Δημοτική Αρχή, με κάθε δυνατό τρόπο, να διατηρήσει την κοινωνική συνοχή. Ειδάλλως, κάθε σχεδιασμός βιώσιμης και έξυπνης ανάπτυξης, θα έπεφτε στις μυλόπετρες της διάλυσης της πόλης, των συγκρούσεων και της ανομίας.
Ο δρόμος μας, αν και χωρισμένος σε δυο παράλληλα επίπεδα, ήταν μονόδρομος. Δουλέψαμε εντατικά, και εξακολουθούμε να αγωνιζόμαστε για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης, όχι με διακηρύξεις, αλλά με πράξεις, συνεργαζόμενοι με όποιον επιθυμούσε να συνεισφέρει και συστρατευτεί σε αυτήν προσπάθεια: δημότες, κάτοικους, ενεργές ομάδες πολιτών, μη κυβερνητικές οργανώσεις, εθελοντές και με τον ιδιωτικό τομέα.
Παράλληλα, όμως, γιατί η κοινωνική πολιτική του Δήμου Αθηναίων συνεχίζεται με αμείωτη ένταση και σε αυξανόμενη κλίμακα, καταστρώσαμε σχέδιο που θα έβαζε την Αθήνα σε τροχιά ανάπτυξης. Θα έκανε την πόλη βιώσιμη, ασφαλή, ελκυστική και όμορφη, δυναμική και καθαρή. Στόχος όχι εύκολα επιτεύξιμος, με δεδομένη την οικονομική κρίση της χώρας και τη συρρίκνωση των κρατικών επιχορηγήσεων και κονδυλίων, αλλά και με τους περιορισμούς που θέτει στον αναμφίβολα μητροπολιτικό δήμο της Αθήνας, ένα ξεπερασμένο και άκαμπτο νομοθετικό πλαίσιο, σχέσεων με την κεντρική κυβέρνηση.
Αυτό μας θυμίζει ότι συνήθως, ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για την εφαρμογή των στρατηγικών σε τοπικό επίπεδο είναι η χρηματοδότηση. Φαίνεται να υπάρχει έλλειψη ικανότητας να γίνονται σχέδια που είναι ανθεκτικά στις οικονομικές προκλήσεις.
Στην Αθήνα, λοιπόν, οι οικονομικοί και θεσμικοί περιορισμοί υπήρχαν – το ζητούμενο ήταν, η κατάλληλη στρατηγική, για να ξεπεραστούν. Επιπλέον, είχαμε αντιληφθεί ότι το “έξυπνο”, δεν εξαντλείται στην υλοποίηση και στο αποτέλεσμα, ούτε μπορεί να αφορά μόνον σε τεχνολογικές εφαρμογές, όπως εσφαλμένα πολλοί πιστεύουν. Το “έξυπνο” πρέπει να είναι γενική συνθήκη και αρχή, να ξεκινάει από τη σύλληψη και τον σχεδιασμό, να διέπει κάθε προγραμματισμό και να χαρακτηρίζει, κάθε δράση, την υλοποίηση και τη συνέχεια αυτής.
Έτσι, η παρούσα δημοτική αρχή διαμόρφωσε ένα σχέδιο ολοκληρωμένης ανάπτυξης του αστικού χώρου και πέτυχε μια ευρωπαϊκή καινοτομία : διεκδίκησε αναπτυξιακά κονδύλια κατευθείαν από τα διαρθρωτικά ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κατάφερε την έγκριση και εισροή 120 εκατομμυρίων ευρώ για την υλοποίηση συγκεκριμένων προγραμμάτων και έργων, που εντάσσονται στο Αναπτυξιακό Σχέδιο του Δήμου Αθηναίων.
Πρόκειται για το Έργο Αθήνα, όπως το αποκαλούμε κωδικά, μια πρόταση που στοχεύει στην οικονομική, κοινωνική και αισθητική ανανέωση του κέντρου της Αθήνας, με μεγάλη έμφαση στη διαχείριση και ανάπτυξη του συνόλου του δυναμικού της πόλης και ιδιαίτερη προσοχή στον ανθρώπινο παράγοντα. Είναι ένα σχέδιο που εξελίσσεται σε δύο φάσεις, η πρώτη, στην οποία ήδη υλοποιούνται έργα, αφορά στην περίοδο 2012 – 2015, ενώ η δεύτερη εντάσσεται στη νέα προγραμματική περίοδο, 2014 – 2020.
Κυρίες και κύριοι - Το Έργο : Αθήνα, έχει καινοτόμο σχεδιασμό, προβλέπει μια σειρά δράσεων και παρεμβάσεων που θα καλύψουν διαχρονικές ανάγκες των κατοίκων της Αθήνας, και περιέχει συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, προϋπολογισμό, προτεραιότητες και στόχους : την ενίσχυση της τοπικής επιχειρηματικότητας, την ανταγωνιστικότητα της τοπικής οικονομίας, την αναβάθμιση της ποιότητας της καθημερινής ζωής των κατοίκων, την ενίσχυση του αστικού τοπίου, τις ευκαιρίες στους νέους, καθώς και την ανάπτυξη ολοκληρωμένων παρεμβάσεων για την ένταξη των ευπαθών ομάδων στην αγορά εργασίας.
Πιο συγκεκριμένα, το Έργο Αθήνα, αποτελεί ένα ανοικτό εργαλείο χρηματοδότησης με προοπτική και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, το οποίο μπορεί να υποδεχθεί δράσεις και πρωτοβουλίες που υπηρετούν τη συγκεκριμένη στρατηγική.
Το σχέδιο κινείται σε βασικούς άξονες και έχει συγκεκριμένους στόχους όπως:
Οικονομική ανάπτυξη, ισόρροπη και περιβαλλοντικά βιώσιμη. Ενίσχυση του διεθνούς ρόλου της Αθήνας, προώθηση της καινοτομίας, βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, ανάδειξη, ενθάρρυνση και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού.
Βελτίωση της ποιότητας ζωής για όλους τους κατοίκους, εξισορρόπηση στην κατανομή των πόρων και των ωφελειών από την ανάπτυξη, ως βασικών προϋποθέσεων για τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Προώθηση πολιτικών άμβλυνσης των φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού. Ανάπτυξη ολοκληρωμένων παρεμβάσεων για την ένταξη των ευπαθών ομάδων στην αγορά εργασίας.
Κοινωνική συνοχή, ως κατεξοχήν ζητούμενο σε περιόδους μετάβασης / κρίσης.
Αστική αναζωογόνηση, με ολοκληρωμένες παρεμβάσεις και αστικές αναπλάσεις, ως μέσο για την εξασφάλιση συνεκτικής αστικής δομής, την αναβάθμιση της πόλης, τη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος, τη βελτίωση της κινητικότητας.
Και βεβαίως, Περιβάλλον, ως σημαντικός πόρος για το σύνολο και το μέλλον της κοινωνίας και ως μοχλός για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Μόλις πριν από λίγες μέρες, παρουσιάσαμε την ολοκληρωμένη στρατηγική του δήμου Αθηναίων για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, της κοινωνικής καινοτομίας και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, μία διαδικασία που συνένωσε τους παραγωγικούς και επαγγελματικούς φορείς της πόλης σε μία γόνιμη και εποικοδομητική διαβούλευση.
Από τη διαδικασία αυτή διαπιστώθηκε ότι ή ανάπτυξη της εξωστρέφειας, η στήριξη των νέων επιχειρηματιών, η τόνωση της ερευνητικής δραστηριότητας και η διασύνδεσή της με την παραγωγή καθώς και η στόχευση σε συγκεκριμένους κλάδους, όπως ο τουρισμός, οι νέες τεχνολογίες, η δημιουργική βιομηχανία και τα παραδοσιακά προϊόντα, αποτελούν σημαντικές παρεμβάσεις και κατευθύνσεις στις οποίους πρέπει να κινηθούμε.
Στον νευραλγικό για την τοπική οικονομία αλλά και για τη διεθνή μας εικόνα, τομέα του Τουρισμού, υλοποιούμε ένα ολοκληρωμένο Σχέδιο προβολής και προώθησης της Αθήνας ως τουριστικού και συνεδριακού προορισμού.
Με στοχευμένη διεθνή παρουσία, νέες συνεργασίες με καθιερωμένους διεθνείς φορείς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού.
Και με αξιόλογες επιτυχίες: Τον Ιούνιο, η Αθήνα φιλοξένησε δύο συνέδρια με συνολικά περίπου 8.000 συμμετέχοντες, η διοργάνωση των οποίων διασφαλίστηκε προ καιρού μέσω του Γραφείου Συνεδρίων της πόλης μας.
Από τους άξονες και τις δράσεις του Προγράμματος που σχετίζονται με τη βιώσιμη ανάπτυξη, ξεχωρίζω, ενδεικτικά, δράσεις όπως:
• Ποδηλατόδρομοι.
• Ενεργειακή απόδοση, συμπαραγωγή, διαχείριση ενέργειας.
• Διαχείριση οικιακών και βιομηχανικών αποβλήτων.
• Επεξεργασία ύδατος (λύματα).
• Ποιότητα του αέρα.
• Προστασία και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς.
• Ανάπτυξη πολιτιστικών υποδομών.
• Ολοκληρωμένα σχέδια για την αστική και αγροτική αναγέννηση.
Επιπρόσθετα έχουμε προβλέψει και προωθούμε σειρά δράσεων που εντάσσονται στον άξονας της βελτίωσης των συνθηκών ζωής των πολιτών, οι οποίες, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν:
Δημιουργία Πράσινων Φυτεμένων Δωμάτων σε δώδεκα Σχολικά Συγκροτήματα Δήμου Αθηναίων. Είναι η δράση που ενδεχομένως να έχετε ακούσει ως «πράσινες στέγες».
Αντικατάσταση λαμπτήρων φωτισμού κοινοχρήστων χώρων με νέους μειωμένης κατανάλωσης και τοπικές ενισχύσεις φωτισμού.
Ανακαίνιση για βιοκλιματική αναβάθμιση επτά σχολικών συγκροτημάτων.
Αναπλάσεις, αποκαταστάσεις και αξιοποιήσεις παλαιών ή εγκαταλειμμένων κτιρίων
Και ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα τοποθέτησης 50 υπογείων κάδων ανακύκλωσης απορριμμάτων.
Μολονότι διανύουμε το τελευταίο έτος της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου, καταφέραμε να εκδώσουμε 13 προσκλήσεις ύψους 117 εκατομμυρίων ευρώ ενώ μέχρι και το πέρας του 2013, αναμένεται να ενταχθούν έργα ύψους 108 εκατομμυρίων ευρώ.
Παράλληλα, προχωρούμε με ταχείς ρυθμούς τον προγραμματισμό μας για την επόμενη φάση, ούτως ώστε να μην χαθεί πολύτιμος χρόνος και να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε κάθε διαθέσιμο ευρώ.
Συνοπτικά αναφέρω τους στόχους της Νέας Περιόδου:
Ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας
Ενίσχυση της πρόσβασης, χρήσης και ποιότητας, των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών
Ενίσχυση της μετάβασης προς την οικονομία χαμηλών εκπομπών ρύπων σε όλους τους τομείς
Προώθηση της προσαρμογής στις κλιματικές αλλαγές, της πρόληψης και της διαχείρισης του κινδύνου, των βιώσιμων μεταφορών και απομάκρυνση σημείων συμφόρησης δίκτυα υποδομών
Προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων
Προώθηση της απασχόλησης και υποστήριξη της κινητικότητας των εργαζομένων, της κοινωνικής ένταξης και της καταπολέμησης της φτώχειας
Επένδυση στην εκπαίδευση, τις δεξιότητες και στη δια βίου μάθηση
Βελτίωση της θεσμικής επάρκειας και της αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης
Κυρίες και κύριοι, το Έργο Αθήνα, δεν είναι απλώς μια «έξυπνη» απάντηση στα προβλήματα της κρίσης. Είναι ένα πολυδιάστατο, επιχειρησιακό πρόγραμμα με ορίζοντα μάλιστα δεκαετίας. Το ότι η παρούσα δημοτική αρχή διεκδίκησε και πέτυχε να καταστεί ο Δήμος Αθηναίων ανεξάρτητη διαχειριστική αρχή, ως προς το κονδύλι των120 εκατομμυρίων ευρώ, έχει μεγάλη σημασία και το δικό του ειδικό βάρος.
Συνηγορεί προς την κατεύθυνση της αναγκαιότητας μιας οικονομικής αναδιοργάνωσης, στην ανάγκη να αλλάξει η ισορροπία μεταξύ των ιδίων πόρων των δήμων και των κρατικών επιχορηγήσεων. Με λίγα λόγια: πρέπει οι δήμοι να απογαλακτισθούν από το κράτος. Με οικονομική αυτονομία και διευρυμένες θεσμικές αρμοδιότητες. Γιατί η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ο εγγύτερος και αποτελεσματικότερος θεσμός προς τον πολίτη. Εγγυητής για μια βιώσιμη πόλη, πολιτική σταθερά για τους κατοίκους της και την επίλυση των προβλημάτων τους, ειδικά όταν η κεντρική πολιτική εξουσία περνά περίοδο μεταβατικότητας, ρευστότητας και διαρκών αλλαγών!
