Τι μπορούν να κάνουν οι πόλεις για να προσελκύσουν το «νέο κύμα των επενδυτών;»
Οι βιώσιμες και έξυπνες πόλεις, οι πόλεις που διεθνώς διαδραματίζουν και διεκδικούν, ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο ως κινητήριες δυνάμεις της ανάπτυξης, είναι ένα καθοριστικό και καθολικό ζητούμενο της εποχής μας. Η ανάπτυξη μπορεί να παρέχει στις πόλεις νέες προοπτικές και δυνατότητες μέσα από μια αποτελεσματική διαχείριση. Ωστόσο, θα πρέπει πάντα να έχουμε κατά νου, ότι η ποιότητα της ανάπτυξης που μια σύγχρονη μεγαλούπολη μπορεί να στοχεύσει και να επιτύχει, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αντιμετώπιση των κοινωνικών, οικονομικών φυσικά αλλά και περιβαλλοντικών ζητημάτων που αντιμετωπίζει.
Η σημερινή δημοτική αρχή, αναλαμβάνοντας τη δημαρχία σε μια περίοδο πρωτοφανούς και διευρυμένης κρίσης με δραματικές επιπτώσεις στη χώρα μας και στην πρωτεύουσα έθεσε εξαρχής δύο παράλληλους στόχους. Να διασφαλίσει την κοινωνική συνοχή, ενισχύοντας με νέους και διαφορετικούς τρόπους την κοινωνική αλληλεγγύη, και να θέσει παράλληλα την Αθήνα σε τροχιά ανάπτυξης. Να γίνει η Αθήνα, που έχει όλα τα χαρακτηριστικά του μητροπολιτικού κέντρου, μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, δυναμική και ελκυστική.
Τρία χρόνια μετά, έχουμε διανύσει σημαντική απόσταση από την αφετηρία των στόχων μας, όσο κι αν στο σύνολό τους, δεν έχουν ακόμη όλοι απολύτως επιτευχθεί. Πάντως: στο Δήμο της Αθήνας προχωρήσαμε πρώτοι σε σημαντικές διοικητικές μεταρρυθμίσεις και εξορθολογισμό, με αποτέλεσμα την απλοποίηση της γραφειοκρατίας αλλά και τη διαφάνεια. Ταυτοχρόνως αλλάξαμε το μοντέλο της οικονομικής ανάπτυξης του Δήμου, και στοχεύσαμε σε μια ανάπτυξη βιώσιμη και ισόρροπη.
Στον στρατηγικό σχεδιασμό μας, η αναβάθμιση και αναζωογόνηση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας, υπήρξε πρωταρχική στόχευση. Για τον σκοπό αυτό, ο Δήμος σχεδίασε και υλοποιεί συγκροτημένο σχέδιο δράσεων και στοχευμένων παρεμβάσεων για την αναβάθμιση του αστικού ιστού και την αναζωογόνηση του εμπορικού κέντρου καθώς και υποβαθμισμένων περιοχών της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας. Παράλληλα εστίασε και στη βελτίωση των τεχνικών υποδομών – μεταφορές, τηλεπικοινωνίες – που λειτουργούν συμπληρωματικά στην αναβάθμιση των περιοχών και συνιστούν απαραίτητη προϋπόθεση για να διαδραματίσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση πιο ενεργό ρόλο στην προσέλκυση των επενδύσεων.
Σε αυτό πλαίσιο, η δημοτική αρχή διαμόρφωσε ένα σχέδιο ολοκληρωμένης ανάπτυξης του αστικού χώρου και πέτυχε μια ευρωπαϊκή καινοτομία. Διεκδίκησε αναπτυξιακά κονδύλια απευθείας από τα διαθρωτικά ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κατάφερε την εισροή 120 εκατομμυρίων ευρώ για την υλοποίηση συγκεκριμένων προγραμμάτων και έργων. Επιπλέον, ο Δήμος και η Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής του Δήμου Αθηναίων πέτυχαν να είναι εκείνοι η διαχειριστική αρχή των πόρων αυτών. Πρόκειται για το Έργο Αθήνα, ένα πολυεπίπεδο στρατηγικό σχέδιο για την οικονομική, κοινωνική και αισθητική ανανέωση του κέντρου της πόλης, που διαρθρώνεται σε τέσσερις (4) βασικές κατευθύνσεις : α) τη βελτίωση της Ανταγωνιστικότητας και της Επιχειρηματικότητας, β) τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, γ) την αναζωογόνηση του αστικού ιστού και δ) τη διαχείριση της οικονομικής κρίσης.
Το Έργο Αθήνα αποτελεί ένα ανοικτό εργαλείο χρηματοδότησης με προοπτική και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, που εξελίσσεται σε δύο φάσεις, η πρώτη αφορά το διάστημα 2012- 2015 και η δεύτερη εντάσσεται στη νέα προγραμματική περίοδο, 2014- 2020. Και εδώ αξίζει να τονίσουμε, ότι πόροι που έφερε ο Δήμος για την πόλη της Αθήνας ήδη αξιοποιούνται. Στους τομείς της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηματικότητας, της βελτίωσης των συνθηκών ζωής καθώς και της αναβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος, σημαντικότατα έργα, ύψους περίπου 39 εκατομμυρίων ευρώ υλοποιούνται, έχουν προκηρυχθεί διαγωνισμοί ή συμβασιοποιούνται. Η ανάπτυξη Κέντρου Στήριξης Επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων, η ανακατασκευή Κέντρου Υγείας αστικού τύπου, η κατασκευή του Σεράφειου Κολυμβητηρίου καθώς και βιοκλιματικών βρεφονηπιακών σταθμών και οι αναπλάσεις πλατειών στο κέντρο της Αθήνας, είναι ορισμένα από αυτά. Ταυτοχρόνως, σε τελευταία φάση βρίσκονται, και θα έχουν συμβασιοποιηθεί μέχρι το τέλος του 2013, και άλλα τριάντα έργα, στα οποία συγκαταλέγονται η προμήθεια και λειτουργία Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων, η αποκατάσταση του διατηρητέου κτηρίου της Δημοτικής Αγοράς της Κυψέλης, η δημιουργία Κέντρου Υποστήριξης Νέων Επιχειρηματιών, καθώς και πολύ σημαντικά έργα για την τουριστική ανάπτυξη της πόλης.
Βεβαίως για την προσέλκυση επενδύσεων υπάρχουν και άλλοι άξονες προς τους οποίους πρέπει να ενεργοποιείται μια πόλη.
Καταρχάς να επιδιώκει την υποστήριξη των επενδυτικών πρωτοβουλιών με διαφόρων μορφών κίνητρα. Κίνητρα που αφορούν φορολογικές απαλλαγές ή τη χρηματοδοτική υποστήριξη βιώσιμων επενδύσεων. Ο Δήμος υποστηρίζει υποψήφιες προτάσεις για χρηματοδότηση από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Jessica, που ήδη λειτουργεί στην Αττική. Παράλληλα, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, προωθεί τη δημιουργία ενός νέου Ταμείου Αστικής Ανάπτυξης στο πλαίσιο του Jessica, ειδικά για το κέντρο της πόλης, που θα λειτουργήσει κατά την επόμενη προγραμματική περίοδο 2014-2020. Βασικός στόχος του Ταμείου Αστικής Ανάπτυξης του Δήμου θα είναι η υλοποίηση βιώσιμων επενδύσεων στο κτηριακό απόθεμα της πόλης, με ανακυκλώσιμους πόρους του νέου Συμφώνου Εδαφικής Συνεργασίας, όπως θα ονομάζεται το νέο ΕΣΠΑ.
Οι βασικοί στόχοι του προγράμματος είναι:
α) να προωθήσει τη συνεργασία του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα και να υποστηριχθεί η πραγματοποίηση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων
β) να προσελκύσει κατοίκους και επιχειρήσεις να εγκατασταθούν στο κέντρο της πόλης
γ) να υποστηριχθούν επενδύσεις στην αποκατάσταση του κτηριακού αποθέματος
δ) να εξασφαλισθεί η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των διαθέσιμων εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων και μηχανισμών, και
ε) να διασφαλισθεί η κοινωνικά δίκαιη και οικονομικά εφικτή αναδιανομή υπεραξιών που θα δημιουργηθούν από την αναζωογόνηση της πόλης.
Στο πλαίσιο του ίδιου προγράμματος και με την υποστήριξη του Ωνασείου Ιδρύματος, γίνεται επίσης επεξεργασία προτάσεων για τη διευθέτηση όλων των θεσμικών θεμάτων για μια αποτελεσματική εφαρμογή και διαχείριση των κινήτρων.
Επιπλέον. Συμπληρωματικά με την πολιτική του Δήμου για τη δημιουργία και εφαρμογή επενδυτικών κινήτρων στην περιοχή του κέντρου της πόλης, θα πρέπει να οριστικοποιηθεί με ευνοϊκότερους όρους για τους ιδιοκτήτες και δυνητικούς επενδυτές, το ευρύτερο πλαίσιο φορολογίας της ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα. Μέχρι σήμερα η φορολογία των ακινήτων υπήρξε αποσπασματική και συνεχώς μεταβαλλόμενη. Επιβάλλεται συνεπώς, η θεσμοθέτηση ενός πλαισίου με στόχο την ενίσχυση επενδύσεων στην ακίνητη περιουσία στο κέντρο της πόλης.
Ένας άλλος, εξίσου σημαντικός άξονας ενεργοποίησης της τοπικής αυτοδιοίκησης σχετίζεται με τη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου. Επιδίωξη που όμως για να επιτευχθεί, προϋποθέτει και επιτάσσει την αποκέντρωση των διαδικασιών και εξουσιών του κεντρικού κράτους και την ενίσχυση των αρμοδιοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ο απογαλακτισμός φυσικά των Δήμων από το κεντρικό κράτος είναι ένα ευρύτερο θέμα, που όμως ήρθε η ώρα να αντιμετωπισθεί. Για να επανέλθουμε στο θεσμικό πλαίσιο, στόχος μας πρέπει να είναι η απλοποίηση των διαδικασιών χωροθέτησης και αδειοδότησης των νέων επενδύσεων. Να είναι, δηλαδή, σαφές και ξεκάθαρο πού μπορεί να επενδύσει κάποιος, με ποιές χρήσεις, και με ποιά διαδικασία μπορεί να αδειοδοτηθεί. Σημαντικό είναι επίσης, οι διαδικασίες αυτές να είναι γραμμικές στη δομή τους ώστε να μην εμπλέκονται πολλοί φορείς του δημοσίου.
Θα σας αναφέρω ένα συγκεκριμένο και χαρακτηριστικό παράδειγμα του άκαμπτου πολεοδομικού θεσμικού πλαισίου που αντιμετωπίζουμε. Πρόκειται για την απαγόρευση άλλης χρήσης - πέραν της κατοικίας - στους ορόφους των διατηρητέων και κατά χρήση κτηρίων, μέτρο, που περιορίζοντας τη χρήση, αποτρέπει πιθανές επενδύσεις. Βεβαίως, και σε αυτήν την περίπτωση, η τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου είναι αρμοδιότητα της κεντρικής κυβέρνησης. Παρόλα αυτά η τοπική αυτοδιοίκηση οφείλει να αναλάβει πρωτοβουλία, υποβάλλοντας συγκροτημένες προτάσεις για την απλοποίηση των διαδικασιών.
Κυρίες και κύριοι, κοινός παρονομαστής των συνεργειών και προσπαθειών του Δήμου της Αθήνας, είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής στην πόλη, η αποτροπή διατάραξης ή ρήξης της κοινωνικής συνοχής, η αναβάθμιση του δημόσιου χώρου, η διασφάλιση – με άλλα λόγια – ενός ασφαλούς, βιώσιμου και δυναμικού περιβάλλοντος για την προσέλκυση νέων επιχειρήσεων, και την επιστροφή των κατοίκων στο κέντρο της πόλης.
Η σημερινή δημοτική αρχή έχει αναλάβει, για την επίτευξη αυτών των στόχων, μια σειρά από πρωτοβουλίες, σε διαφορετικά πεδία: Πρότεινε νέο θεσμικό πλαίσιο για τις διαδηλώσεις, για να μειώσει την ταλαιπωρία εμπόρων, κατοίκων, επισκεπτών και οδηγών του κέντρου. Αντιμετώπισε δραστικά το παρεμπόριο στο κέντρο της Αθήνας, με οργανωμένους και συστηματικούς ελέγχους. Απελευθέρωσε δημόσιους χώρους που είχαν καταληφθεί από παράνομες κατασκευές. Βάζει δυναμικά το κοινόχρηστο ποδήλατο στη ζωή και στο κέντρο της Αθήνας, με τρόπο προσβάσιμο και πρωτοποριακό, με πρόσφατη προκήρυξη πλειοδοτικού διαγωνισμού. Συμμετέχει ενεργά στον διάλογο, υποστηρίζοντας τη λειτουργία των καταστημάτων στο εμπορικό κέντρο της Αθήνας και τις Κυριακές. Αναβάθμισε σημαντικά τις τουριστικές υποδομές της πόλης, και υλοποιεί συγκροτημένο σχέδιο για την ανάδειξη της Αθήνας σε αυτόνομο τουριστικό και συνεδριακό τουρισμό.
Παράλληλα, και με στόχο πάντα μια Αθήνα δυναμική και ελκυστική, ο Δήμος υποστηρίζει έργα που υλοποιούν άλλοι δημόσιοι φορείς για την τόνωση του κέντρου, όπως το νέο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και η παρέμβαση στην οδό Πανεπιστημίου.
Επιδιώκοντας έναν ολοκληρωμένο και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό για την πόλη, παράλληλα με το Έργο Αθήνα, ο Δήμος προχώρησε, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στην εκπόνηση Σχεδίου Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων. Το Σχέδιο αυτό αφορά τη διερεύνηση κοινωνικών, αναπτυξιακών και περιβαλλοντικών παραμέτρων καθώς και τη διαμόρφωση στρατηγικής για παρεμβάσεις στο ευρύτερο κέντρο της πόλης. Επίσης, στόχος της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας του Δήμου είναι, παρουσιάζοντας ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αστικής αναζωογόνησης, να διεκδικήσει και να εξασφαλίσει πόρους της επόμενης προγραμματικής περιόδου 2014-2020.
Το Σχέδιο Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων, που αναμένεται να ολοκληρωθεί στο τέλος του έτους και να ακολουθήσει η θεσμοθέτησή του με Κοινή Υπουργική Απόφαση των συναρμόδιων υπουργείων, αποτελεί ένα εργαλείο συντονισμένης χωρικής διακυβέρνησης που θα εξασφαλίσει:
(α) Το συντονισμό των διαφόρων εμπλεκομένων τομεακών πολιτικών (Υπουργείων ή άλλων κρατικών φορέων) και την συνεργασία με την Αυτοδιοίκηση Α΄ και Β΄ βαθμού.
(β) Την ευρεία συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών.
Αγαπητοί φίλοι – η δύσκολη συγκυρία της νέας εποχής που όλοι διανύουμε, πολίτες και αρχές, απαιτεί καινούργιους τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων, πρωτοποριακά εργαλεία και καινοτόμα στρατηγική. Σε αυτή τη νέα εποχή, οι τοπικές κοινωνίες, οι δήμοι έχουν ουσιαστικό και κρίσιμο ρόλο να παίξουν – αρκεί επιτέλους η κεντρική εξουσία να τους λύσει, με τις απαραίτητες θεσμικές αλλαγές, τα χέρια. Αλλά και μέχρι τότε, η σημερινή δημοτική αρχή δεν θα σταματήσει να σχεδιάζει, να υλοποιεί, να δουλεύει και να οραματίζεται μια δυναμική Αθήνα, στην τροχιά μιας βιώσιμης και ισόρροπης ανάπτυξης
