Ο δήμαρχος Αθηναίων κ. Γιώργος Καμίνης μίλησε για την Αθήνα και τη σχέση του με το βιβλίο στο ένθετο του ραδιοφωνικού σταθμού BHMA FM, " ΤΑ ΦΩΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ", που επιμελείται ο Γιώργος Αρχιμανδρίτης.
Τα αγαπημένα του σημεία στην Αθήνα
Γ.ΚΑΜΙΝΗΣ: Ξέρετε, πάντα επιστρέφουμε στο παρελθόν. Είναι η Αθήνα των παιδικών χρόνων και η Αθήνα των φοιτητικών. Είναι, με λίγα λόγια, μια Αθήνα λιγάκι της αμεριμνησίας. Έμενα σε μια γειτονιά στον Αγ. Σώστη, με αλάνες, παιχνίδι, πολεμάγαμε μεταξύ μας. Μετά στα φοιτητικά μου χρόνια και τα μεταφοιτητικά είναι η Αθήνα της Σόλωνος, της Σκουφά, τα Εξάρχεια, η πλατεία Κολωνακίου, μέχρι την Ομόνοια. Όλη αυτή η Αθήνα. Μια αγαπημένη μου γωνιά είναι η πλατεία Αβησσυνίας. Θέλω να πηγαίνω τα Σαββατοκύριακα στο Μοναστηράκι, γιατί η Αθήνα είναι σημαδεμένη και από την κλασσική εποχή. Εκεί συνυπάρχει η κλασσική Αθήνα, την βλέπεις μπροστά σου, βλέπεις την Ακρόπολη, τον Παρθενώνα αλλά και η μετέπειτα ιστορία της Αθήνας: υπάρχει η βυζαντινή Αθήνα, υπάρχει η Αθήνα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, υπάρχει η Αθήνα των νεοτέρων χρόνων. Είναι μια γωνιά που συνδυάζει πάρα πολλά.
Για το τι συνθέτει την Αθήνα
Γ.ΚΑΜΙΝΗΣ: Είναι μια πόλη η Αθήνα με τέτοια μεγάλη ποικιλία, τόσο μεγάλη ιστορία, που είναι δύσκολο για κάποιον να πει ότι την ξέρει. Φυσικά υπάρχουν διαβαθμίσεις στις γνώσεις και πάντοτε σε μια μεγαλούπολη όπου συμβαίνουν πράγματα, υπάρχουν και γωνιές που οι πολλοί δεν τις γνωρίζουν. Γωνιές όχι μόνο με την άποψη τη γεωγραφική, την τοπογραφία της πόλης. Αλλά και γωνιές, κύκλοι, άνθρωποι που συναντιούνται, παρέες, όπου συμβαίνουν πράγματα. Και συμβαίνουν πολλά στην πόλη μας, ιδίως στο επίπεδο του πολιτισμού, που είναι άγνωστα στους υπόλοιπους και μπορεί να τα μάθουν μετά από χρόνια. Υπάρχουν όμως και σημεία που θα έπρεπε να τα ξέρουμε. Λχ η Ακαδημία Πλάτωνος, που είναι αυτή τη στιγμή όπως το καταλαβαίνουμε ο χώρος που δίδαξε ο Πλάτων. Εκεί που λειτούργησε για αιώνες η Πλατωνική σχολή, η οποία είναι χαμένη σε μια γειτονιά της Αθήνας. Δεν έχει αξιοποιηθεί όπως θα έπρεπε. Υπάρχουν τουρίστες, οι οποίοι αγωνιωδώς ψάχνουν με το χάρτη να τον βρουν το χώρο αυτόν. Εμείς φτιάχνουμε τώρα, με ευρωπαϊκούς πόρους, ένα ψηφιακό μουσείο εκεί. Παρ' όλα αυτά υπάρχουν και πολύ σημαντικές γωνιές της Αθήνας που δεν τις ξέρουμε. Ναι υπάρχει μια Αθήνα άγνωστη και μπορώ να πω ότι αυτό είναι η γοητεία της, ότι την ανακαλύπτεις συνέχεια.
Η Αθήνα είναι μια πόλη που δε σου παραδίδεται με την πρώτη, πρέπει να την ανακαλύψεις, αλλά δεν χρειάζεται και μεγάλο κόπο. Λόγου χάριν στο κέντρο της λίγο αν περιπλανηθεί κάποιος κάτω από την πλατεία Συντάγματος, ανακαλύπτει μια γειτονία όπου μπορεί να περάσει καταπληκτικά, όπου συμβαίνουν διάφορα πράγματα, να φάει, να διασκεδάσει. Υπάρχουν χώροι πολιτισμού και δεν αναφέρομαι μόνο στο Μουσείο της Ακρόπολης ή στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Υπάρχει η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, σε λίγο θα έχουμε την Εθνική Λυρική σκηνή και την καινούρια Εθνική Βιβλιοθήκη. Ανοίγει το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Είναι μια πόλη που παρόλη τη κρίση γίνονται πράγματα. Και επανέρχομαι στο θέμα της άγνωστης Αθήνας. Υπάρχουν παρέες πιτσιρικάδων που κάνουν θέατρο, μουσική, επιδίδονται σε διάφορες πολιτιστικές δράσεις, που δεν τα ξέρουμε και πιθανότατα να τα μάθουμε μετά από χρόνια.
Η Αθήνα είναι μια πόλη που πολύ δύσκολα μπορείς να την κατατάξεις κάπου. Γιατί είναι συγχρόνως μια πόλη ευρωπαϊκή, είναι μια πόλη βαλκανική, αλλά είναι και μια πόλη με εμφανή στοιχεία επιρροής, ανατολικά. Βλέπετε εδώ η γειτονιά εδώ με τα μπαχαρικά στην Ευριπίδου, δεν είναι αυτονόητο για μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Είναι μια πόλη, που αυτή τη στιγμή βιώνει εδώ και πάρα πολλά χρόνια μια κρίση. Η κρίση έχει αφήσει τα σημάδια της. Η κρίση έχει αφήσει πληγές ανοικτές, όπως λόγου χάριν στο "Αττικόν" και τον "Απόλλωνα". Γι' αυτό άλλωστε και θα γίνει και η Dokumenta εδώ το 2017, παράλληλα με το Kassel, αυτή η μεγαλύτερη έκθεση σύγχρονης τέχνης στο κόσμο. Στο Kassel όταν γίνεται κάθε 5 χρόνια, μαζεύει 1 εκατομμύριο επισκέπτες και 12.000 δημοσιογράφους. Το 2017 λοιπόν, τον Απρίλιο, θα εγκαινιαστεί εδώ παράλληλα με το Kassel. Kι αυτό ακριβώς γιατί η Αθήνα, όπως είναι ο τίτλος της έκθεσης το 2017, απ' την Αθήνα έχουμε να μάθουμε, η Αθήνα μας διδάσκει. Λοιπόν, η Αθήνα δείχνει κατά κάποιο τρόπο πως προδικάζεται το μέλλον σε κάποια αρνητικά και θετικά.
Για τη σχέση του με το βιβλίο
Γ.ΚΑΜΙΝΗΣ: Με τη λογοτεχνία έχω μια σχέση διαρκή. Μια σχέση που αρχίζει από τα παιδικά χρόνια. Και αρχίζουμε με τα πρώτα βιβλία που βρίσκαμε στη βιβλιοθήκη μας τότε, με το "Όσα Παίρνει ο Άνεμος" της Μάργκαρετ Μίτσελ. Θυμάμαι που υπήρχε στο σπίτι και το διάβασα "μονορούφι" και μάλιστα κρυφά, γιατί η μάνα μου το θεωρούσε απαγορευμένο βιβλίο. Αυτό πρέπει να το διάβασα γύρω εκεί στα 8-10 χρονών. Μπαίνεις στη μαγεία και παρασύρεσαι. Έχω διαβάσει λογοτεχνία και στο εξωτερικό όπου βρισκόμουν και προτιμούσα πάντοτε να διαβάζω τη λογοτεχνία στη γλώσσα της, εφόσον βεβαίως τη γνώριζα. Και γαλλική λογοτεχνία στα γαλλικά. Έχω διαβάσει Μπαλζάκ, έχω διαβάσει Φλωμπέρ. Και στα ισπανικά, γιατί είναι μια γλώσσα που την ξέρω καλά, κυρίως λατινοαμερικάνους συγγραφείς. Αγαπώ πολύ τον Ερνέστο Σάμπατο. Διαβάζω και ελληνική λογοτεχνία. Αλλά δεν είναι μόνο η λογοτεχνία, διαβάζω και βιβλία είτε ιστορικά, είτε πολιτικού ενδιαφέροντος. Αυτό άπτεται περισσότερο των επιστημονικών μου ενδιαφερόντων και της πολιτικής. Πάντοτε λοιπόν μοίραζα το χρόνο μου ανάμεσα στη λογοτεχνία και σε βιβλία πολιτικής επιστήμης, ιστορίας ή κοινωνιολογίας.
Τώρα διαβάζω ένα βιβλίο που μεταφράστηκε στα ελληνικά το 2013, "Γιατί αποτυγχάνουν τα έθνη", των Ατσέμογλου και Ρόμπινσον. Είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον να το διαβάσει κανείς. Οι λόγοι για τους οποίους υπάρχουν έθνη που αποτυγχάνουν και άλλα που επιτυγχάνουν, ενώ τίποτα εκ πρώτης όψεως δε θα προδιέθετε γι' αυτές τις διαφορές. Και αποτυγχάνουν τα έθνη γιατί δε διαμορφώνουν θεσμούς, πραγματικά ελεύθερους και δημοκρατικούς, όπου να παρέχουν στους ανθρώπους ευκαιρίες ισότητας, κοινωνικής ανέλιξης, σε συνθήκες ελευθερίας και δημοκρατίας.
Πολύ συχνά η λογοτεχνία και γενικότερα το καλό βιβλίο, σε συγκινεί όταν βλέπεις, όταν διαβάζεις κάτι που λες "ναι, αυτό είναι, το ξέρω και μακάρι να μπορούσα να το είχα πει έτσι". Αυτό είναι. Όταν στη πραγματικότητα σου μιλάει για κάτι οικείο με έναν τρόπο πρωτότυπο, ευφάνταστο, που σου ανοίγει ορίζοντες, που σου ανοίγει το μυαλό. Υπάρχουν, σαφώς, βιβλία που σε επηρεάζουν, σε διαμορφώνουν μέσα στο χρόνο και υπάρχουν και βιβλία που σε σημαδεύουν. Με την έννοια ότι είτε σου ανοίγουν έναν καινούριο κόσμο και σου εμπεδώνουν με το καλύτερο τρόπο μια πορεία που νιώθεις ότι ακολουθείς. Λόγου χάρη, "Η Ομολογία" του Άρθουρ Λόντον. Όταν το διάβασα βρισκόμουν στο Παρίσι, δεκαετία του '80. Με σφράγισε υπό την έννοια ότι μου επιβεβαίωσε τις αντιλήψεις μου για το τι σημαίνει ελευθερία, δημοκρατία, τι είναι ολοκληρωτικό καθεστώς και ότι ο ολοκληρωτισμός δεν έχει χρώματα. Είναι ουσιαστικά ο ίδιος με διαφορετικές αποχρώσεις. Κατά δεύτερο λόγο, αλλά και στην προσωπική ζωή και στον ιδιωτικό βίο, ένα βιβλίο που μιλάει πάρα πολύ έντονα για το θέμα του έρωτα και της ματαίωσης, είναι "Το Τούνελ" του Σάμπατο. Το οποίο μάλιστα, όταν είχα πάει στη Μαδρίτη, έζησα εκεί από το '84 έως το '86, ήταν ένα βιβλίο που είχα αρχίσει να το μεταφράζω στα ελληνικά. Αλλά όταν ήρθα εδώ, τα Χριστούγεννα του '84, ανακάλυψα ότι είχε ήδη μεταφραστεί, οπότε άφησα τη προσπάθεια. Αλλά είναι εξαιρετικό βιβλίο. Υπάρχουν λοιπόν βιβλία - σταθμοί στη ζωή μας, υπάρχουν και τα βιβλία - σημαδούρες. Τα βιβλία τα οποία όταν γυρίσεις πίσω, βλέπεις στο πέλαγος του παρελθόντος και σηματοδοτούν κάποιες στιγμές.
