Σημεία από την ομιλία του δημάρχου Αθηναίων Γιώργου Καμίνη στην εκδήλωση του Κολλεγίου «Ανατόλια» για το «Νέο ρόλο των πόλεων στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης».
· Πώς θα είναι ο κόσμος μας το 2060; Αν δεν έχει ανατρέψει τα προγνωστικά των μελετών του ΟΗΕ κάποια απρόβλεπτη εξέλιξη, φαίνεται πώς θα ζει σε σύγχρονου τύπου πόλεις – κράτη, σε κλίμακα παγκοσμιοποίησης! Με άλλα λόγια, το 66% του παγκόσμιου πληθυσμού - οι ίδιες μελέτες προβλέπουν - ότι θα κατοικεί στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπου ήδη βρίσκεται το 55%.
· Η εξάπλωση της αστικοποίησης και η μετεξέλιξη των πόλεων σχεδόν σε περιφέρειες έχει και θα επιφέρει πολλαπλά αποτελέσματα. Θέτει επίσης ζητήματα διακυβέρνησης – μητροπολιτικής οργάνωσης και οικονομικής αυτοτέλειας.
· Συνάρτησή αποτελεί και η μεταβολή που συντελείται στην Ευρώπη αλλά και διεθνώς. Φέρνει τις πόλεις στη θέση του διαμορφωτή της πολιτικής ατζέντας ( αντί να την εκχωρεί στην κεντρική διοίκηση). Στο προσκήνιο της πολιτικής. Τις λεγόμενες «έξυπνες πόλεις», όσες μπορούν να διαχειριστούν και να χειριστούν τις σύνθετες δομές και τα ζητούμενα της βιώσιμης ανάπτυξης.
· Τι κάναμε στην Αθήνα; Στραφήκαμε εκεί, όπου συντελούνται και διαμορφώνονται αυτές οι αλλαγές. Γίναμε μέρος και πλέον δυναμικός εταίρος του ευρωπαϊκού διαλόγου, αξιοποιώντας καλές πρακτικές, τεχνογνωσία και καινοτομία. Δώσαμε στην πολιτική και τις στρατηγικές μας επιλογές το πρόσημο που είναι αντάξιο της Αθήνας και της ιστορίας της (παρά τις μεγάλες αντιθέσεις της, που όμως έχει κάθε σφύζουσα από ζωή μεγαλούπολη). Σταθερά και απαρέγκλιτα ευρωπαϊκός προσανατολισμός.
· Γίναμε μέλη διεθνών και ευρωπαϊκών δικτύων, διακριθήκαμε, βραβευτήκαμε. Η πόλη θωρακίζεται και προετοιμάζεται για το μεγάλο μετασχηματισμό, αντιμετωπίζοντας βεβαίως ταυτόχρονα τις έκτακτες ανάγκες, όπως είναι η κρίση του προσφυγικού και του μεταναστευτικού. Δεδομένο, όμως, που ενδεχομένως παίξει ρόλο, και στην μελλοντική φυσιογνωμία.
· Η Αθήνα εντάχθηκε τον Ιανουάριο του 2015 στο καινοτόμο δίκτυο 100 Resilient Cities(100 ανθεκτικές πόλεις). Που σημαίνει, ότι αναγνωρίστηκε η πολιτική βούληση και προϋποθέσεις για να αναπτύξει μία ολοκληρωμένη στρατηγική, με στόχο την ενίσχυση της αστικής ανθεκτικότητας. Απέναντι σε μόνιμες πιέσεις, κρίσεις ή και απρόσμενες καταστροφές.
· Έχοντας πρόσβαση σε μία πλατφόρμα υπηρεσιών παγκόσμιας εμβέλειας και μία δέσμευση συνεργασίας για τα επόμενα 5 χρόνια, με τη συμμετοχή στο πρόγραμμα των 100 Ανθεκτικών πόλεων, η Αθήνα έχει τη δυνατότητα αφενός να αποτυπώσει πολύ γρήγορα τις αδυναμίες αλλά και τα πλεονεκτήματά της. Και αφετέρου να διαμορφώσει, μέσα σε 9 μήνες, μία στοιχειοθετημένη, οριοθετημένη, εφαρμόσιμη αλλά και μακρόπνοη στρατηγική. Πόλεις, όπως η Σιγκαπούρη, σχεδιάζουν κοιτώντας ακόμα και 100 χρόνια μετά. Εμείς;
· Γιατί να μην επιχειρήσουμε να σχεδιάσουμε κοιτώντας στο 2030 (η χρονιά με βάση την οποία οριοθετούνται πολιτικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο) ή στο 2050 - όχι τόσο μακριά αν σκεφτούμε ότι αφορά τα παιδιά που ήδη έχουν γεννηθεί.
· Μέσω της άμεσης χρηματοδότησης από το πρόγραμμα αυτό, ο Δήμος ήδη στελέχωσε μία ομάδα ειδικών συμβούλων για ζητήματα αστικής ανθεκτικότητας. Κι εδώ η συνεργασία με τον κοινωνικό και τον ιδιωτικό τομέα αλλά και τα ερευνητικά και ακαδημαϊκά κέντρα είναι κρίσιμη. Αποτελεί άλλωστε πάγια πολιτική και στρατηγική επιλογή μας.
· Οι διευρυμένες αυτές συνεργασίες, δίχως προκαταλήψεις και στερεότυπα, αλλά με μοναδικό γνώμονα το συμφέρον της πόλης και των κατοίκων της, ανέδειξαν νέες δυνατότητες ‘ώστε να πράττουμε και να υλοποιούμε. Να είμαστε αποτελεσματικοί και καινοτόμοι σε νευραλγικούς τομείς – όπως είναι η Κοινωνική πολιτική, το Παιδί, ο Πολιτισμός, αλλά και ο Τουρισμός και η Επιχειρηματικότητα – όσα δηλαδή μπορούν να συμβάλλον αποφασιστικά και με «έξυπνο τρόπο» στην ανάκαμψη. Παρά την παρατεταμένη ύφεση, ανεργία και κρίση.
· Σε μια σύγχρονη μεγαλούπολη, στην πόλη του 2050, οι δήμοι θα πρέπει να διαθέτουν οικονομική αυτοτέλεια και βεβαίως κρίσιμες και αυξημένες αρμοδιότητες. Παράλληλα οι ίδιες οι πόλεις θα πρέπει να μεριμνούν μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα ώστε να αναδειχθούν σε αυτόνομα κέντρα οικονομικής δραστηριότητας και καινοτομίας.
· Χρειάζεται σοβαρός αναπτυξιακός σχεδιασμός και προγραμματισμός, με συνέχεια και αποτελεσματικότητα. Επιδίωξη ένταξης σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Ευελιξία και φαντασία στη διεκδίκηση πόρων. Εδώ στην Αθήνα, κάναμε πρόσφατα ένα ακόμη βήμα.
Επιδιώκοντας την ενεργοποίηση, σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη – δηλαδή ευρωπαϊκή και διεθνή – κλίμακα, εκείνων που θα επιθυμούσαν να στηρίξουν και να σταθούν αρωγοί στην Αθήνα και τους πολίτες της, προχωρήσαμε στη σύσταση της Σύμπραξης για την Αθήνα (Athens Partnership). Πρόκειται για μία μη κερδοσκοπική οργάνωση, που δημιουργήθηκε για να προωθήσει στοχευμένες συνεργασίες ανάμεσα στο δήμο και τον ιδιωτικό τομέα, με μεγάλο αντίκτυπο στην πόλη, τους κατοίκους και επισκέπτες της.
Ακολουθεί την παράδοση επιτυχημένων μοντέλων σε πόλεις, όπως το Λονδίνο, η Νέα Υόρκη, το Λος Άντζελες, η Μελβούρνη. Είναι ένα εργαλείο που στοχεύουμε να στηρίξει αποτελεσματικά, έργα που έχουν προτεραιότητα, καθώς και πρωτοβουλίες για την ενίσχυση των κοινωνικών υπηρεσιών, την οικονομική ανάπτυξη και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Ένας μη – κερδοσκοπικός οργανισμός, που προσελκύει στον δήμο Αθηναίων δωρεές των Ελλήνων της διασποράς, ιδρυμάτων, επιχειρήσεων και ιδιωτών, με διεθνή πρότυπα διαφάνειας και ταχύτητα. Χρηματοδοτεί πιλοτικά προγράμματα, επιτακτικές ανάγκες, και υποδομές. Υποστηρίζει υφιστάμενες δράσεις. Ως ανεξάρτητη οντότητα, στη σύζευξη μεταξύ του δήμου Αθηναίων και του ιδιωτικού τομέα, θα αξιοποιεί τους πόρους και τις δυνάμεις και των δύο.
Στο δήμο της Αθήνας, στηρίξαμε εξαρχής την επιχειρηματικότητα, συστήνοντας μάλιστα και το Δίκτυο Επιχειρηματικότητας. Συνεργαστήκαμε επίσης με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για την ανάδειξη της Αθήνας σε αυτόνομο συνεδριακό και τουριστικό προορισμό, και τα καλά αποτελέσματα καταδεικνύει η σταθερά ανοδική πορεία της τουριστικής κίνησης και η διεύρυνση της τουριστικής περιόδου. (Φέτος την εγκαινιάζουμε και συμβολικά τον Μάρτιο, με την διεξαγωγή – σε συνεργασία πάντα με τον ΣΕΓΑΣ -του Ημιμαραθωνίου στις 20 Μαρτίου. Ημερομηνία που διευκολύνει την συμμετοχή των ξένων δρομέων και συμπίπτει και με τις διακοπές της άνοιξης των δυτικών Πανεπιστημίων)
Η ανάκαμψη της πρωτεύουσας είναι προτεραιότητα και την πολύπλευρη στρατηγική μας συμπυκνώσει το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης του Δήμου Αθηναίων (ΣΒΑΑ).
Σχέδιο ολοκληρωμένο και πολυδύναμο - αναπτυξιακό. Σκοπός, η αποφασιστική αντιμετώπιση των κοινωνικών και αστικών προβλημάτων της Αθήνας και η ριζική αλλαγή της οικονομικής και επιχειρηματικής φυσιογνωμίας της πόλης.
Το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης του Δήμου Αθηναίων (ΣΒΑΑ) αποτελεί και συνέχεια/ κουμπώνει με το “Έργο: Αθήνα” 2012-2015. Εμπεριέχει, δηλαδή, τις προϋποθέσεις για τη συνέχεια της χρηματοδότησης του προγράμματος. Η λειτουργική συνέχεια των ενεργειών μας και ο συνεκτικός σχεδιασμός είναι για εμάς ζητούμενο. Να υπάρξει στην δημοτική αρχή της Αθήνας, σε επίπεδο μεγαλούπολης, η συνέχεια που δεν υπάρχει στην κεντρική διοίκηση. Και θα τη χρειαστούμε αυτή τη συνέχεια αν οι προβλέψεις για την εξάπλωση των ήδη μεγάλων αστικών κέντρων επιβεβαιωθούν.
Η στρατηγική του ΣΒΑΑ αποτυπώνεται σε 5 άξονες:
α. Αστική Αναζωογόνηση
β. Αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής
γ. Οικονομική Ανάπτυξη
δ. Κοινωνική Συνοχή & Ανάπτυξη
ε. Ενδυνάμωση Διοικητικής Ικανότητας δήμου Αθηναίων.
· Αν κάτι είναι βέβαιο, είναι ότι στα μεγάλα αστικά κέντρα οι δίαυλοι επικοινωνίας με τους πολίτες θα αλλάξουν, θα διευρυνθούν και θα αναβαθμιστούν. Το απαιτεί η διαφορά κλίμακας αλλά και η διαφορά αντίληψης. Χρειάζεται η πρωτοβουλία και η ενεργή συμμετοχή ομάδων και πολιτών. Μια νέα σύνθεση, άμεσων δημοκρατικών διαδικασιών αλλά και συνυπευθυνότητας
· Στο δήμο Αθηναίων αναπτύξαμε έναν καινοτόμο μηχανισμό μέσω του οποίου η δημοτική αρχή αφουγκράζεται τα μηνύματα της Κοινωνίας Πολιτών και αξιοποιεί τη συμβολή της - το βραβευμένο συνΑθηνά . Με αυτόν τον τρόπο : διευκολύνονται οι δράσεις, τις οποίες αναλαμβάνουν οι πολίτες για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην γειτονιά τους αλλά και σε όλη την πόλη. Ταυτοχρόνως αποτυπώνονται οι προτεραιότητες των πολιτών και αναδεικνύονται καλές πρακτικές.
· Είναι μια λειτουργία που βρίσκεται σε εξέλιξη και γίνεται αμφίδρομα, συμβάλλοντας εντέλει και σε βελτιωτικές ρυθμίσεις και αλλαγές στις παρεχόμενες υπηρεσίες.
· Στα καινούργια εργαλεία ανήκει και η διαδικασία διαβούλευσης. Είμαστε στα πρώτα βήματα, αλλά όπου την ακολουθήσαμε έδειξε ότι είμαστε σε θέση να σχεδιάζουμε τη δράση μας μαζί με τους πολίτες. Το διαπιστώσαμε στη συζήτηση για τη νέα χρήση της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης καθώς και άλλων εμβληματικών κτιρίων της πόλης. Στην πρωτοβουλία επίσης για την αντιμετώπιση της οπτικής ρύπανσης που προκαλούν οι βανδαλισμοί από τα γκράφιτι, μια πιλοτική δράση που έγινε με τη συνεργασία των υπηρεσιών του Δήμου με ομάδες ενεργών πολιτών.
· Στα εργαλεία της νέας εποχής των πόλεων συγκαταλέγω και την 1η Διάσκεψη για την Αθήνα, που διοργανώσαμε πριν λίγες μέρες. Εκατόν πενήντα άτομα, από υπουργεία, ανεξάρτητες αρχές, φορείς, δίκτυα, εκπαιδευτικά ιδρύματα, εταιρείες, μουσεία, και πολιτιστικούς φορείς κάθισαν γύρω από ένα τραπέζι και συζήτησαν για φλέγοντα ζητήματα της πόλης. Την πιλοτική παρέμβαση στο εμπορικό τρίγωνο της Αθήνας, την ενδυνάμωση του ρόλου της Κοινωνίας των Πολιτών, για σχολεία Ανοιχτά στη Γειτονιά και την Κοινωνία και για την αναζωογόνηση του Εθνικού Κήπου. Οι διαφωνίες και οι διαφορετικές απόψεις προφανώς και δεν έλειψαν. Ήταν καλοδεχούμενες. Γιατί η πολυφωνία εδώ ήταν της σύνθεσης. Και το αισιόδοξο, ότι ακόμη και όσοι διαφώνησαν με μια επικρατούσα άποψη είπαν πως επιθυμούσαν να συμμετάσχουν στη συνέχεια του διαλόγου. Να βοηθήσουν. Να βάλουν πλάτη! Θα τους χρειαστούμε, καθώς συνεχίζουμε τον διάλογο μαζί τους.
· Στις μεγαλουπόλεις θα χρειασθούμε συνεκτικούς ιστούς. Αρμούς που θα διατηρούν την κοινωνική συνοχή, δίχως να ισοπεδώνουν τη διαφορετικότητα, αλλά αναδεικνύοντας – στο μέτρο του εφικτού – τη δημιουργική πλευρά και διάσταση. Εδώ συγκαταλέγεται η παιδεία, εδώ και ο πολιτισμός. Η Αθήνα που φιλοξενεί το 2017 μαζί με το Κάσελ, τη διεθνούς ακτινοβολίας εικαστική έκθεση της documenta, βρίσκεται σταδιακά στο επίκεντρο ενός παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Έχει να μάθει αλλά και να διδαχθεί πολλά, από τον διάλογο και την ανταλλαγή απόψεων και ιδεών που απηχούν σήμερα μια διεθνή πρωτοπορία. Μια παγκόσμια γλώσσα που ενώνει . Τη γλώσσα των τεχνών, τη γλώσσα της δημιουργικότητας. Τη γλώσσα της αλληλεγγύης. Τη γλώσσα που ενσωματώνει το τραύμα, το έλλειμμα, το μειονέκτημα και το μεταμορφώνει σε μια δυναμική. (Μήπως ο πολιτισμός είναι η νέα πολιτική;)
· Γιατί, τι σημαίνει ότι βάζουμε στόχο την Επιστροφή στην Αθήνα;
Σημαίνει διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών – τόσο ως προς τις υποδομές όσο και ως προς την λειτουργική ευχέρεια ανάπτυξης ποικίλων δραστηριοτήτων - ώστε να γίνει η Αθήνα πόλος έλξης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και καινοτόμων νεοφυών πρωτοβουλιών. Πολιτισμού, τουρισμού και τεχνών. Σημαίνει αναβάθμιση της ποιότητας ζωής ώστε να επιστρέψουν οι κάτοικοι, να έρθουν και να επιλέξουν – κυρίως οι νέοι - την Αθήνα ως τόπο κατοικίας με συγκριτικά πλεονεκτήματα. Σημαίνει ανοικτοί ορίζοντες, δυνατότητες, αναζωογόνηση του δημόσιου χώρου και ανάδυση ευκαιριών για προσωπική έκφραση και συλλογική δημιουργία.
Αν μείνουμε σοβαροί και δημιουργικοί στο «συλλογικό», στον αντίποδα κάθε εύκολου λαϊκισμού και ρητορείας, θα τα καταφέρουμε! Να έχουμε έξυπνες και βιώσιμες πόλεις!
