Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου εγκαινίασε, παρουσία του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων Κωνσταντίνου Τασούλα, του Δημάρχου Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη και της Προέδρου του ΟΠΑΝΔΑ Άννας Ροκοφύλλου στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» Δήμου Αθηναίων, την έκθεση «Η Επάνοδος της Δημοκρατίας. 24 Ιουλίου 1974» του μοναδικού φωτορεπόρτερ που κατέγραψε την εισβολή του τανκ στο Πολυτεχνείο Αριστοτέλη Σαρρηκώστα.
Η φωτογραφική έκθεση του Αριστοτέλη Σαρρηκώστα, την οποία διοργανώνουν ο Δήμος Αθηναίων και ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων, αποτελεί μια ιστορική αναδρομή με περισσότερες από 150 φωτογραφίες ντοκουμέντα της περιόδου 1963-1974. Οι επισκέπτες θα έχουν, μεταξύ άλλων, την ευκαιρία να δουν στιγμιότυπα από την τέως βασιλική οικογένεια, τις διαδηλώσεις, την 7ετή χούντα των συνταγματαρχών, τις ομαδικές δίκες, τις εκτοπίσεις, τη Νομική Σχολή, το Πολυτεχνείο και πως φτάσαμε στην κατάρρευση της χούντας, την επιστροφή του Κωνσταντίνου Καραμανλή από το Παρίσι και την εγκαθίδρυση του Δημοκρατικού Πολιτεύματος στην πατρίδα μας.
Αριστοτέλης Σαρρηκώστας
Μια ιστορία σαν μυθιστόρημα, γεμάτη περιπέτειες και αμέτρητες φωτογραφίες είναι η ζωή του Αριστοτέλη Σαρρηκώστα. Γεννημένος στη Καισαριανή το 1937, ο Αριστοτέλης Σαρρηκώστας πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια εν μέσω κατοχής και Εμφυλίου, που σημάδεψαν την οικογένειά του. Ο πατέρας του πέθανε νωρίς αφήνοντας την μητέρα να μεγαλώνει έξι παιδιά.
Ξενιτεύτηκε πολύ μικρός στην Βραζιλία και Αμερική και γύρισε στην Ελλάδα για να υπηρετήσει την στρατιωτική του θητεία. Αφού απολύθηκε ετοίμαζε τα χαρτιά του για να φύγει και πάλι στην Αμερική.
Το 1961 επενέβη η μητέρα του, στην προσπάθειά της να τον κρατήσει κοντά της και μεσολάβησε στον γείτονα φωτορεπόρτερ Κλεισθένη Δασκαλάκο προκειμένου να πάρει τον Αριστοτέλη για βοηθό του, την ώρα που εκείνος ετοιμαζόταν να ξαναφύγει για το εξωτερικό.
Εκεί στο σκοτεινό θάλαμο, όταν είδε να εμφανίζεται η πρώτη φωτογραφία συνειδητοποίησε ότι αυτό ήθελε να κάνει στη ζωή του. Το 1964 γίνεται η καθοριστική στροφή στην καριέρα του, όταν του ζητήθηκε να συνεργαστεί με το Associated Press, άλλο επίπεδο, άλλες οι συνθήκες εργασίας με πολλές ευθύνες και ταξίδια σε όλο τον κόσμο, με προτεραιότητα τις εμπόλεμες περιοχές.
Ήταν ο πρώτος Έλληνας φωτορεπόρτερ που εργάστηκε για ξένο Ειδησεογραφικό πρακτορείο, ανοίγοντας αργότερα τον δρόμο και για άλλους Έλληνες φωτορεπόρτερ. Ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, καλύπτοντας τα σημαντικότερα γεγονότα, με έξι και επτά βαλίτσες στα χέρια του, ολόκληρο τον «Σκοτεινό θάλαμο» για αυτό ο Γενικός Δ/της του AP τον είχε ονομάσει "OnemanBand" ο Άνθρωπος Ορχήστρα.
Ο φακός του Αριστοτέλη Σαρρηκώστα, έχει καλύψει όλη την πολιτική ιστορία της Ελλάδος, του τελευταίου μισού του περασμένου αιώνα μας, ξένους ηγέτες, αυτοκράτορες και βασιλείς, νομπελίστες, ηθοποιούς, αθλητικά, αλλά και πολλούς πολέμους. Μιλώντας για τους πιο σημαντικούς σταθμούς της καριέρας του, αναφέρει πως ένα μεγάλο γεγονός που δεν ξεχνά, ήταν η μοιραία βραδιά του πολυτεχνείου, φωτογραφίζοντας την εισβολή του τανκ τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου 1973.
Χαιρετισμός της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου
Με ιδιαίτερη συγκίνηση εγκαινιάζω σήμερα την έκθεση με φωτογραφικά ντοκουμέντα Αριστοτέλη Σαρρηκώστα. Συγκίνηση, γιατί το επιλεγμένο υλικό που παρουσιάζεται σήμερα εδώ, αποσπασμένο από τις χιλιάδες φωτογραφίες που τράβηξε ο μοναδικός αυτός φωτορεπόρτερ στη σαραντάχρονη διαδρομή του, αποτυπώνει κρίσιμες στιγμές της νεότερης ιστορίας μας.
Κάθε φωτογραφία του κι ένα τεκμήριο, κάθε στιγμιότυπο κι ένα αποδεικτικό στοιχείο που φωτίζει, εξηγεί, συγκινεί και ευαισθητοποιεί τον θεατή απέναντι στις ποικίλες όψεις και πτυχές της πολυκύμαντης πορείας μας προς τη δημοκρατία.
Ξεκινώντας από το 1963 και φτάνοντας στο 1974 και την αποκατάσταση του δημοκρατικού πολιτεύματος, οι φωτογραφίες αυτές συνιστούν έναν «καθρέφτη με μνήμη», για να χρησιμοποιήσω τη φράση ενός θεωρητικού της φωτογραφίας.
Είναι ικανές να φέρουν την ιστορία κατευθείαν μπροστά στα μάτια των ανθρώπων που δεν συμμετείχαν σ’ αυτήν, με τρομερή αφυπνιστική δύναμη. Και ταυτόχρονα να κεντρίσουν τη μνήμη όσων έζησαν τις στιγμές που αιχμαλώτισε ο φωτογραφικός φακός, ωθώντας τους να εντάξουν το υποκειμενικό τους βίωμα στη μακρά ιστορική αφήγηση μιας κρίσιμης δεκαετίας.
Οι φωτογραφίες του Αριστοτέλη Σαρρηκώστα εγκαθιστούν το παρελθόν στο παρόν μας. Η ιστορική τους δύναμη βρίσκεται στον τρόπο με τον οποίο διαμεσολαβούν έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια, παρότι ο αντίκτυπός του είναι ακόμη αισθητός στις μέρες μας.
Έναν κόσμο στον οποίο πολλοί από μας μετείχαμε. Ο θεατής τις παρατηρεί και είναι σαν να βλέπει αυτόν τον κόσμο μέσα από ένα παράθυρο με θέα στο παρελθόν. Είναι τόσο εύγλωττες, πάλλονται από τόση ζωή, ώστε δεν υπάρχει ανάγκη μετάφρασης.
Αρκεί μια λεζάντα, για να τις τοποθετήσει απλώς στον χρόνο. Και αν αντικείμενο της ιστορίας είναι να περισυλλέξει και να συνδέσει το σύνολο της ανθρώπινης εμπειρίας, να αναγνωρίσει λεπτομέρειες που ενδεχομένως τη στιγμή της γέννησής τους φαίνονταν ασήμαντες ή τετριμμένες, να προσδώσει συνέχεια και συνοχή στα γεγονότα, οι φωτογραφίες του Αριστοτέλη Σαρρηκώστα αποτελούν ένα πολύτιμο εργαλείο αυτής της διαδικασίας.
Τον ευχαριστούμε για το πάθος του, για την αφοσίωσή του. Για την ακατάβλητη αντοχή του όταν ταξίδευε σε όλες τις διακεκαυμένες ζώνες του κόσμου κουβαλώντας έναν ολόκληρο σκοτεινό θάλαμο στην πλάτη.
Για την ακάματη διαθεσιμότητά του όταν έσπευδε πρώτος να φωτογραφίσει την είδηση, είτε αυτή ήταν διαδήλωση, είτε δίκη, είτε εκτοπισμός, είτε σύγκρουση με την αστυνομία στη διάρκεια της χούντας.
Για το θάρρος που επέδειξε μένοντας επί πέντε ώρες στη γωνία Πατησίων και Σουρνάρη φωτογραφίζοντας καρέ καρέ τις στιγμές της εξέγερσης του Πολυτεχνείου ως την δραματική εισβολή του τανκ τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου 1973. Οι φωτογραφίες του αποτέλεσαν και αποτελούν πολύτιμη συνεισφορά στη συλλογική μας μνήμη.
Χαιρετισμός του Δημάρχου Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη
Εξοχότατη κυρία Πρόεδρε, σας ευχαριστούμε πάρα πολύ που μας τιμάτε για άλλη μια φορά με την παρουσία σας. Έχουμε ιδιαίτερη χαρά και αισθανόμαστε ιδιαίτερα τυχεροί που έχουμε μία Πρόεδρο της Δημοκρατίας η οποία είναι και βέρα Αθηναία και αγαπάει και πονάει αυτή την πόλη.
Κύριε Πρόεδρε της Βουλής, κυρίες και κύριοι, εσείς που ήσασταν στις 24 Ιουλίου του 1974; Ακόμα και εμείς που ήμασταν αγέννητοι αισθανόμαστε ότι ήμασταν εκεί, διότι μεγαλώσαμε με τις ιστορίες εκείνων των ημερών.
Μεγαλώσαμε με ιστορίες όπως του πατέρα μου, ο οποίος προσπαθούσε να αναμεταδώσει στην Ευρώπη την άφιξη του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην Αθήνα, του παππού μου στη φυλακή στα Χανιά που παρατηρούσε την αλλαγή στη στάση του δεσμοφυλάκων του μέσα σε λίγες ώρες.
Αλλά και τόσων άλλων. Τις ιστορίες αυτών που βίωσαν την τραγωδία της Κύπρου, την εισβολή στην Κύπρο στις 20 του Ιούλη. Τις ιστορίες αυτών που βίωσαν την προδοσία του πραξικοπήματος στην Κύπρο στις 15 του Ιούλη.
Όλα αυτά μας φαίνονται, όπως είπε και νωρίτερα η Πρόεδρός μας, ενδεχομένως μακρινά. Οι φωτογραφίες είναι ασπρόμαυρες, από μία άλλη εποχή. Κανείς πρέπει να κάνει τις αναγκαίες νοητές συνδέσεις.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής να ορκίζεται στις 4:00 η ώρα το πρωί μόνος, ολομόναχος, με το βάρος ενός έθνους στους ώμους του. Λίγο νωρίτερα είχε κατέβει από το αεροπλάνο του Γάλλου Προέδρου και το μόνο που είχε να πει ήταν μία φράση ενός άλλου μεγάλου ηγέτη: «Pray for me boys».
Και μας φαίνονται μακρινά, γιατί η αλήθεια είναι ότι έχουμε διατρέξει ένα σπουδαίο διάνυσμα. Σήμερα, πολλά που τότε δεν ήταν αυτονόητα τα θεωρούμε δεδομένα. Σήμερα μπορούμε να νιώθουμε σίγουροι, μπορούμε να νιώθουμε αισιόδοξοι για τη Δημοκρατία μας.
Βιώσαμε μία βαθιά οικονομική κρίση. Υπήρξαν στιγμές, και είναι απόψε εδώ συνάδελφοι στο Δημοτικό Συμβούλιο απ' όλες τις παρατάξεις που το γνωρίζουν πάρα πολύ καλά, που η Αθήνα θύμιζε τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης.
Όμως σήμερα η δημοκρατία μας είναι πιο ισχυρή από ό,τι ποτέ, οι θεσμοί μας είναι πιο ισχυροί από ποτέ και βεβαίως έχουμε κάνει το τεράστιο ιστορικό βήμα να έχει εκλεγεί μία Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η οποία δεν φέρει μόνον το συμβολισμό της πρώτης γυναίκας Προέδρου αλλά με την επιστημονική της συγκρότηση και τη διαδρομή της ως ανώτατος δικαστής εγγυάται το ίδιο το πολίτευμα.
Να πω, λοιπόν, ένα πάρα πολύ μεγάλο ευχαριστώ σε όλους εσάς που είστε σήμερα εδώ. Αλλά να εκφράσω και την ευγνωμοσύνη μου σε όλους εκείνους, στους ώμους των οποίων εμείς σταθήκαμε για να μπορούμε σήμερα να μιλάμε για το παρελθόν - με την άνεση και τη σιγουριά ενός παρόντος.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Διάρκεια έκθεσης: 22 - 28 Ιουλίου 2021
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη – Παρασκευή 11:00 – 19:00 Σάββατο - Κυριακή 10:00 – 15:00, Δευτέρα κλειστά.
Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.
Στον εκθεσιακό χώρο τηρούνται όλα τα αναγκαία μέτρα για την τήρηση των υγειονομικών κανόνων, αλλά και των κανόνων λειτουργίας των χώρων, σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ και της Εθνικής Επιτροπής Προστασίας Δημόσιας Υγείας. Η χρήση ιατρικής μάσκας είναι υποχρεωτική κατά την παραμονή του κοινού στον εκθεσιακό χώρο.
Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» Δήμου Αθηναίων: Ηρακλειδών 66 και Θεσσαλονίκης - Θησείο, Πληροφορίες: 210 3452150, στάση Μετρό: Κεραμεικός |www.opanda.gr
