Η προχθεσινή συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, όπου συζητήθηκε το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) του Δήμου Αθηναίων, ήταν αποκαλυπτική του τρόπου λειτουργίας, αλλά και του περιεχομένου της πολιτικής της δημοτικής αρχής του κ. Μπακογιάννη. Η Ανοιχτή Πόλη είχε τοποθετηθεί από παλαιότερα για την ανάγκη κατάρτισής ΣΒΑΚ. Τα ΣΒΑΚ μπορούν πράγματι να αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο για την προώθηση ενός συστήματος κινητικότητας περισσότερο φιλικού για τους/τις κατοίκους της πόλης και ταυτόχρονα πιο φιλικού για το περιβάλλον. Σε μια περίοδο που οι παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης είναι επιτακτικές, τα ΣΒΑΚ δίνουν τη δυνατότητα να ενταχθούν σε μια ενιαία στρατηγική οι επιμέρους πολιτικές – για την ενίσχυση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, για το ποδήλατο, για τους πεζούς κλπ.
Η βιώσιμη κινητικότητα οφείλει να έχει περιβαλλοντική, αλλά και κοινωνικοοικονομική διάσταση. Πρέπει να ενισχύει την ισότιμη συμμετοχή όλων των κατοίκων της Αθήνας στην κοινωνική, πολιτική, επαγγελματική και πολιτιστική ζωή της πόλης. Είχαμε θέσει γι’ αυτό τις παρακάτω προϋποθέσεις:
-
Να μην εξαντλείται το ΣΒΑΚ στο ιστορικό κέντρο της πόλης, αφήνοντας έξω τις γειτονιές των υπόλοιπων περιοχών της Αθήνας.
-
Να μην γίνει το ΣΒΑΚ μέσο εκτοπισμού κατοίκων και λειτουργιών από το κέντρο της πόλης, με την ενίσχυση συνθηκών τουριστικής μονοκαλλιέργειας και κατάργησης των μικτών χρήσεων.
-
Να μην γίνει το ΣΒΑΚ μέσο για εκ των υστέρων ένταξη προαποφασισμένων έργων, για τα οποία δεν έχει προηγηθεί διαβούλευση με κοινοτικά συμβούλια, κατοίκους και φορείς.
-
Και βέβαια η σχετική διαβούλευση να είναι ουσιαστική και συμπεριληπτική, και όχι προσχηματική. Πρόκειται άλλωστε για βασικό στοιχείο της φιλοσοφίας των ΣΒΑΚ: φιλοδοξούν να είναι δυναμικά εργαλεία, να δημιουργούν πλατφόρμες συζήτησης, συμμετοχής, ενεργοποίησης κατοίκων, συλλογικοτήτων, φορέων της πόλης.
Η Ανοιχτή Πόλη παρακολούθησε από κοντά τα πρώτα στάδια συζητήσεων και είχε άμεση εικόνα των διαδικασιών, οι οποίες, δυστυχώς, απείχαν πολύ από μια ευρεία και ουσιαστική διαβούλευση. Η τελική μορφή του ΣΒΑΚ που ήρθε προχθές στο Δημοτικό Συμβούλιο δείχνει ότι οι παραπάνω προϋποθέσεις ελάχιστα λήφθηκαν υπόψη. Η δημοτική αρχή έφερε το Σχέδιο προς ψήφιση προχθές Δευτέρα, μαζί με άλλα 101 θέματα, αφού κοινοποίησε το σχετικό υλικό στις παρατάξεις λίγες μέρες πριν, μην αφήνοντας στοιχειώδη χρόνο για την επεξεργασία του. Η συγκεκριμένη πρακτική δεν προκαλεί έκπληξη από έναν Δήμαρχο που έχει περιγράψει τη διαβούλευση ειρωνικά ως “καραμέλα”.
Τι είναι όμως τελικά το ΣΒΑΚ που ήρθε προς ψήφιση χθες; Δυστυχώς, αντί για εργαλείο που θα ενισχύει τη συμμετοχή και θα προωθεί αποφασιστικά τη στρατηγική βιώσιμης κινητικότητας, είναι ένας στατικός κατάλογος αποσπασματικών μέτρων και πολιτικών. Ενσωματώνει μεν, με μη δεσμευτικό τρόπο, αυτονόητες θετικές προβλέψεις παλαιότερων σχεδίων για τους πεζούς ή το ποδήλατο, τις συνδέει όμως με μια σειρά αντιφατικών παρεμβάσεων, κάποιες από τις οποίες έχουν σημαντική βαρύτητα και ενδεχόμενες επιπτώσεις, χωρίς να διαθέτουν καμία απολύτως πολεοδομική τεκμηρίωση – όπως η δημιουργία εκτεταμένης ζώνης αποκλεισμού του αυτοκινήτου, μέχρι σε γειτονιές της Αθήνας.
Η Ανοιχτή Πόλη ζήτησε την αυτονόητη αναβολή του θέματος, ώστε να υπάρξει ουσιαστική συζήτηση, στο πνεύμα που και το ίδιο το ΣΒΑΚ ενθαρρύνει. Ο κ. Μπακογιάννης ήταν όμως ιδιαίτερα βιαστικός για την έγκριση ενός σχεδίου που δεν έδειχνε να γνωρίζει καλά, αφού την ίδια στιγμή έσπευδε να διαψεύσει με επιθετικό τρόπο δημοσιεύματα που αναφέρονταν σε μέτρα, όπως τα αστικά διόδια ή η ολική πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου, που πράγματι περιλαμβάνονται στον κατάλογο εκείνων που ψηφίστηκαν χθες από την πλειοψηφία. Πρόκειται για κακό παιχνίδι εντυπώσεων, ή για κυριολεκτική άγνοια της παράταξης του Δημάρχου για όσα η ίδια εισηγείται και ψηφίζει στο δημοτικό συμβούλιο;
Ενδεικτική της προχειρότητας είναι η περίπτωση της Πανεπιστημίου: η παράταξη του Δημάρχου υπερψήφισε χθες ένα ΣΒΑΚ που προβλέπει ρητά τη δημιουργία υποδομής για ασφαλή κίνηση ποδηλάτου στην οδό και λίγα λεπτά αργότερα, στην ίδια συνεδρίαση, τη μελέτη διαπλάτυνσης της Πανεπιστημίου, η οποία καταργεί τον δοκιμαστικό ποδηλατόδρομο και δεν περιλαμβάνει ούτε καν μία αναφορά στο ποδήλατο! Ενδεχομένως να πρόκειται για ρεκόρ γρήγορης αναίρεσης σχεδιασμού από την ίδια αρχή. Ο Δήμαρχος της Αθήνας αυτοπαρουσιάζεται ως πρωτοπόρος στα θέματα περιβάλλοντος και κινητικότητας, όμως το πραγματικό έργο του ως προς το ποδήλατο είναι ανύπαρκτο.
Η Ανοιχτή Πόλη καταψήφισε το προτεινόμενο ΣΒΑΚ, όπως και το σχέδιο για την Πανεπιστημίου, που χωρίς πρόβλεψη για το ποδήλατο χάνει κάθε χαρακτήρα ενίσχυσης της βιώσιμης κινητικότητας. Οι πολιτικές για την βιώσιμη κινητικότητα και το αστικό περιβάλλον δεν υπηρετούνται από έργα βιτρίνας και επικοινωνιακά παιχνίδια. Υπάρχει ανάγκη για σωστό προγραμματισμό, αλλά και για άμεσες παρεμβάσεις: για την απαλλοτρίωση χώρων χαρακτηρισμένων ως πράσινων στις πυκνοδομημένες γειτονιές (χώρων που δυστυχώς χάνονται ή κινδυνεύουν να χαθούν άμεσα εξαιτίας της νέας πολεοδομικής νομοθεσίας),για την έναρξη υλοποίησης δικτύου ποδηλατοδρόμων, και για τη διάσωση χώρων πρασίνου που συνεχώς συρρικνώνονται.
